Dit jaar deden we het beter. Op de zondagen ontvluchtten we ons eiland. We varen dan naar
het kleine eilandje Arky. Een uurtje varen bij ons vandaan en we stappen zo in een andere
wereld. Arky is een oase van rust. Het eilandje heeft 40 inwoners en 1.000 geiten. Iets
rustigers kan je je bijna niet voorstellen. In de zomer leggen er enkel wat plezierboten aan.
Er is een dorpspleintje met twee taverna’s aan zee. Het is zo’n feest om in één van die
taverna’s te lunchen en te kijken wat er zich afspeelt op de kade. Het eilandleven uit een
boekje. Oma zit in de open keuken de aardappelen te schillen. Kinderen spelen op het
pleintje, een jongetje van nog geen tien rijdt op een scooter voorbij. Auto’s zie je er niet. Een
man slaat een octopus honderd keer op een steen om de inkt te verwijderen. Plezierboten van
andere eilanden gooien de ankers uit aan de haven waar we zitten. De twee eigenaren van de
restaurants strijden om het hardst de mensen binnen te krijgen voor de lunch.
Uren kunnen we zo zitten, we komen helemaal tot rust. Dot mag loslopen en scharrelt over
het pleintje om met een zucht in de schaduw neer te ploffen. Bakje water erbij. Na de lunch
zwemmen we in de turquoise zee. Om half zes nemen we de boot terug naar Patmos,
helemaal opgeladen. Heerlijke augustus dagen zijn dat.
In de augustus maand van dit jaar sterft plotseling de liefste Griek die wij kennen. Dus
moeten we voor het eerst naar een Griekse begrafenis. Dat is nog eens iets anders dan in
Nederland natuurlijk en omdat we de regels hoe te handelen niet kennen, besluiten we maar
net te doen als iedereen. Helemaal in het zwart gekleed gaan is nummer één. Ik had maar één
zwarte jurk om aan te doen, maar die heeft blote schouders. Dat leek me een beetje ongepast.
Dus doe ik er een jasje over. En dat met die hitte. Tot mijn stomme verbazing zie ik later veel
blote schouders. Om over decolletés maar te zwijgen. Doordat we zo bezig zijn met wat we
moeten doen of juist niet doen vergeet ik de overledene een beetje.
We zijn danig aangeslagen door alles eromheen. Maar ik voel met mijn hart dat hij me dat
wel vergeeft, en blij zou zijn met onze komst. En daar gaat het tenslotte om. Bloedheet is het
de dag van de begrafenis, wanneer de kerkdienst begint om zes uur ’s avonds. De kerk is
bomvol. Vrouwen met waaiers zitten in de kerkbanken langs de muren. Dus ga ik eerst maar
naast zo’n waaier zitten. Ik raak mijn partner meteen kwijt in de drukte. In het midden van de
kerk staat de kist, vol met bloemen. Iedereen schuifelt erlangs. Ik besluit maar mee te gaan
schuifelen omdat ik niet goed weet wat ik anders moet doen. Ik zie dat mensen de kist kussen
en de iconen, maar dat sla ik over.
Dan kom ik bij de familie om te condoleren. Indrukwekkend in die bomvolle kerk. En zo sta
je weer buiten waar iedereen bijeen komt om een erehaag te vormen wanneer de kist naar
buiten komt. Een lange stoet loopt achter de baar aan naar het kerkhof. Dwars door het stadje
en langs alle terrassen. Langs de zee. Zíjn zee. Ik ben blij dat we langs zijn zee lopen. Hier
kwam ik hem zo vaak tegen. Zoals in Nederland alles vrij ingetogen gaat, geeft hier de
familie zich helemaal over aan het verdriet. We zijn zwaar onder de indruk.
Onze buren hier wonen in Athene en komen alleen in augustus. Dit jaar bedachten ze iets
nieuws. Ze hebben geld geroken en hebben hun huis op Airbnb gezet. Zelf bleven ze thuis in
Athene. Iedereen huurt en verhuurt tegenwoordig via Airbnb. Oneerlijke concurrentie
volgens mij voor alle hotelletjes. Want die betalen belasting, veel Airbnb mensen niet. Het
maakt ook dat reguliere verhuurders die verhuren aan toeristen nauwelijks nog rond kunnen
komen. Want mensen boeken via internet tegenwoordig.
Het beeld van de mensen aan de kade die klaar staan met hun bordjes als de boten aankomen
om een kamer te verhuren verdwijnt ook langzaamaan.
Dat typische mooie Griekse beeld wat iedereen kent als je met de boot op een Grieks eiland
arriveert wordt verdrongen door Airbnb. Dat maakt mij wel triest, zulke veranderingen. Onze
buren verhuurden dit jaar hun huis aan Italianen en wat een onrustige energie brachten die op
onze normaal zo stille berg. Van mij mogen ze dat hele Airbnb gedoe afschaffen. Ik heb te
doen met de kamerverhuurders, de hoteliers die toch al zo’n moeite hebben het hoofd boven
water te houden.
In augustus komen we het strand oplopen beneden aan onze berg. Er zit een bitchy toeriste en
ik zie haar al kijken naar ons. En ja hoor, we zitten nog maar nauwelijks of ze heeft de politie
gebeld. En voor het geval dat die niet snel genoeg komt ook maar de kustwacht. Die
kustwacht kwam eerst. Blabla-verhaal houdt die man. Honden moeten altijd een riem en een
hondenpaspoort bij zich hebben zegt hij. Gek dat Dot die niet bij zich had toen ze na een jaar
alleen op straat zwerven ons adopteerde! Toen kwam er ook nog een politieagent het strand
oplopen. Die voelde zichzelf een beetje voor gek staan geloof ik want die zei niets. Op mijn
vraag waar Dot dan wel mocht zwemmen kwam het antwoord ‘nou overal’. Als er maar geen
tut is die klaagt.
Augustus. De meloenen zijn rijp, de vijgen kunnen geplukt worden. Het zeewater is heerlijk
en de wind is gewoon warm als je op je scooter rijdt. We noteren 15 Augustus, Maria ten
Hemelopneming. Wat in Nederland Maria Hemelvaart heet, is een van de grootste feesten in
de orthodoxe kerk. Maria is voor de Grieken hét symbool van hoop en vertrouwen. Panagia
wordt dan ook op Patmos uitgebreid gevierd. Ieder jaar is er een processie door Chora. Door
de smalle straatjes en steegjes volgen de inwoners van het eiland (en de buitenlandse
toeristen en/of gelovigen) de monniken, die met de icoon van Maria voorop gaan. Hier en
daar wordt gestopt om te bidden. In de deuropeningen van de weinige huizen die nog door
Patmianen worden bewoond, staan vrouwen die rozenwater over je heen sprenkelen intussen
mompelend tou xronou (wat tot volgend jaar betekent). Het maakt me altijd zo blij, zo’n soort
zegening doet bijna een belofte naar de toekomst. Volgend jaar, zelfde plaats, zelfde tijdstip.
Afgesproken!
Op 30 augustus eten we ’s avonds in het restaurant van Yannis. Als we weggaan roept hij ons
nog even de keuken binnen. We krijgen een glaasje rakomelo. Yannis drinkt met ons mee.
‘Kalo xeimona’, zegt hij. Op een mooie winter, we proosten. Zo, de augustus maand zit erop.
Welkom september! De mooiste maand van het jaar. De temperatuur is heerlijk, niet te heet
meer, het zeewater is lauw. De toeristen die nu aankomen zijn de types die de rust opzoeken.
Je kan weer gewoon naar een restaurant zonder een tafeltje te moeten boeken. September is
de maand waarin het klassieke muziekfestival weer begint. De maand van de zwoele
zomeravonden. De maand van veranderend licht, granaatappels die beginnen te rijpen. Onze
oleanders bloeien voor de tweede keer en de druiven kunnen worden geplukt. September
waarvan de Grieken nu al zeggen kalo xeimona, maar waar wij nog genieten van de zomer.
